"Dhe ata që për hir të Zotit të tyre, natën e kalojnë duke i bërë sexhde
dhe duke qëndruar në këmbë (falen). Edhe ata që thonë: "Zoti ynë, largoje prej nesh vuajtjen e xhehenemit, e s'ka dyshim se vuajtja në të është gjëja më e rëndë". Ai, vërtet është vendqëndrim dhe vendbanim i keq".
(El-Furkan, 64-66)

Koment:

Dhe ata që për hir të Zotit të tyre, natën e kalojnë duke i bërë sexhde dhe duke qëndruar në këmbë (falen).

3. Namazi i natës

Na ajetin paraprak, pamë dy cilësi të çmuara të robërve të Allahut. E para, gjendja e tyre shpirtërore duke qenë modestë e të përulur: “E robërit e Zotit janë ata që ecin nëpër tokë të qetë..”. Kurse e dyta: sjellja e tyre ndaj të
tjerëve: “...e kur atyre me fjalë u drejtohen injorantët, ata thonë: “Paqe!”.
Ndërsa cilësia e tretë e tyre është sjellja ndaj Zotit: “Dhe ata që për hir të Zotit të tyre, natën e kalojnë duke i bërë sexhde dhe duke qëndruar në këmbë (falen).”
Namazi, si një prej pesë shtyllave të Islamit, është forca që ripërtëritë dhe çelnikos vullnetin e njeriut, është një lidhje që kurrë nuk mund të shkëputet, kjo është lidhja me Allahun xh.sh. - “Urvetul vuthka”. Në namaz prehet e qetësohet shpirti, dhe çdo gjymtyrë e ndien këtë. Namazi është sikur pika e vesës që freskon petalet e lules së vyshkur, është një rilindje e shpresave të zemrave të thyera e të lodhura nga vështirësitë.
Ndërsa namazi i natës është shenja dalluese midis robërve të Allahut dhe besimtarëve të tjerë. Ngritja për t’u falur në një pjesë të natës, është traditë e pejgamberëve dhe e të dashurve të Allahut. I dërguari i Allahut ka thënë: “Faleni namazin e natës, sepse ky namaz është traditë e njerëzve të mirë (devotshëm) para jush, është afrim tek Zoti juaj, është fshirje e mëkateve tuaja dhe ndalesë nga veprat e shëmtuara”.
Shembullin më të mirë për namazin e natës e kemi në të Dërguarin tonë
s.a.v.s., i cili gjithmonë në orët e vona të natës I lutej Allahut për ardhmërinë e Islamit dhe shpëtimin e Ymetit të tij. Madje, në lidhje me këtë, kemi transmetimin e Aishes r.a. që transmeton ajo, se si i Dërguari i Allahut një natë i kishte kërkuar asaj leje ta kalonte natën në namaz. Ai qe falur aq gjatë, saqë edhe këmbët i qenë ënjtur, për se Aishja e kishte pyetur. O i Dërguari i Allahut, a nuk t’i ka falur ty Allahu të gjitha mëkatet e kaluara dhe të ardhmet, kurse Pejgamberi a.s. i qe përgjigjur: “Oj Aishe, vallë, të mos jem unë rob falënderues”.
Ashabët e Resulullahut s.a.v.s., duke parë përkushtimin dhe ibadetin e tij jo vetëm ditën por edhe natën, u munduan ta imitonin atë. Disa faleshin 1/3 e natës, ca të tjerë gjysmën e saj, kurse kishte prej atyre që tërë natën i përkushtoheshin të Plotfuqishmit me namaz dhe dua.
I Dërguari i Allahut u tregoi atyre se një gjë e tillë ishte e vështirë dhe e mundimshme për ta, prandaj u rekomandoi një mesatare dhe baraspeshim, që do të ishte e përhershme duke u thënë: “Punët më të mira tek Allahu janë ato vepra (të mira) që bëhen në vazhdimësi, qofshin edhe të pakta.”
Qetësinë dhe heshtjen e natës e thyejnë dy grupe njerëzish: Njëri grup që natën e kalon në ahengje, në muzikë e gjëra të neveritshme, të cilëve shejtani u prin në vallen e humbjes, kurse grupi tjetër janë ata që e vënë ballin e tyre në sexhde vetëm për Allahun, duke u falur dhe duke iu lutur Atij. Por a thua kush janë këta “kalorës të natës”, kalorës që ditën nuk u trembet syri para sfidave të jetës, kurse natën, sytë e tyre janë të përlotur nga frikërespekti ndaj Krijuesit. Kush janë këta njerëz që ngrihen natën dhe e prishin gjumin e rehatinë e tyre për të kaluar ca çaste në ibadet ndaj Krijuesit? Kush janë këta njerëz që, gjatë lutjeve të tyre natën, turpërohen të kërkojnë Xhenetin e premtuar nga Allahu, por Atij I drejtohen me lot në sy, duke kërkuar që t’i mbrojë vetëm nga ndëshkimi i zjarrit të Xhehenemit. Këta janë robërit e sinqertë të Allahut, janë të dashurit e Tij. Këta janë ata robër që Allahu i ka përshkruar në Kuran:
“Ata qenë të cilët natën flinin pak. Dhe në syfyr (nga mbarimi i natës) ata kërkonin falje për mëkatet.” (Edh Dharijat, 17-18) dhe:
“(A jobesimtari e ka gjendjen më të mirë) Apo ai që kohën e natës e kalon në adhurim, duke bërë sexhde, duke qëndruar në këmbë, i ruhet (dënimit të) botës tjetër dhe shpreson në mëshirën e Zotit të vet?...” (Ez-Zumer, 9)
Por a thua ku jemi ne sot me namazin dhe përkushtimin e natës? A mos vallë na kanë vdekur e na janë ngurtësuar zemrat? A mos vallë na janë shterur lotët e zemrës dhe më nuk ndjejmë asgjë? Vallë ku tretën e shteruan aq shpejt ata lotët të frikës ndaj Allahut? Vallë pse u katandisëm kaq shumë në këtë mjerim? A thua pse shejtani na ka mbërthyer aq fort zemrat tona me prangat e epsheve dhe të kënaqësive të kësaj bote, sa që jemi bërë robër të tij, jemi bërë sikurse hije që të pandjenja ecin mbi dhe. Pse harruam amanetin që morëm para Allahut se do ta ngremë lart deri në piedestal këtë din e këtë fe? Pse harruam mësimet dhe traditën e ndritshme të Resulullahut tonë të dashur dhe të muslimanëve të devotshëm? Pse harruam këshillat aq të çmuara dhe aq të ngrohta të tij kur ai në tregoi për armiqësinë e shejtanit dhe intrigat që ai thur ndaj nesh, kur thotë: “Çdonjërit prej jush, kur është fjetur, shejtani ia lidh tri nyja, duke thënë në secilën nyjë të lidhur: “Pas vetes ke një natë të gjatë, prandaj shtrihu dhe fli...” Nëse njeriu zgjohet dhe E përmend Allahun, i zgjidhet njëra nyjë, nëse ngrihet dhe merr abdest, i zgjidhet edhe nyja e dytë dhe nëse edhe falet, atëherë i zgjidhen të gjitha nyjat, kështu që ai zgjohet (agongdhin) plot energji dhe i vullnetshëm, e nëse jo (nuk ngrihet, po fle tërë natën) atëherë ngrihet në mëngjes pa vullnet dhe përtac.
Ibn Huzejme në sahihun e tij ka edhe këtë shtesë nga i Dërguari a.s.: “Nyjat e shejtanit i ka ende të lidhura mbi kokë, prandaj lirohuni prej nyjave të tij, qoftë edhe me faljen e dy rekateve”.
Në lidhje me faktin se çfarë duhet të jetë sjellja e njeriut të devotshëm gjatë
jetës në këtë botë, kemi një këshillë të urtë nga urtaku Ibrahim Ibn Edhemi, i cili transmetohet të ketë thënë: “Nuk do të arrini gradën e devotshmërisë, derisa të mos kaloni gjashtë pengesa:
1. Të mbyllni derën e lehtësimeve dhe të hapni derën e vështirësive.
2. Të mbyllni derën e rehatisë dhe të hapni derën e përpjekjeve.
3. Të mbyllni derën e krenarisë dhe të hapni derën e thjeshtësisë.
4. Të mbyllni derën e gjumit dhe të hapni derën e adhurimit të natës.
5. Të mbyllni derën e pasurisë së tepërt dhe të hapni derën e investimit të saj për botën tjetër.
6. Të mbyllni derën e shpresës dhe të hapni derën e përgatitjes për vdekjen.”
Meqë Allahu i plotfuqishëm e di se sfidat e jetës në këtë botë janë të vështira e të rënda për njeriun, Ai qysh në fillim i përforcon zemrat tona me këshilla përplot mëshirë e dhimbsuri, duke na dëftuar se shpëtimi i vetëm është kërkimi i ndihmës prej Tij me durim dhe me namaz. Në durim ka ngadhënjim, në namaz ka shpëtim, e kur këto dy cilësi e stolisin shpirtin e besimtarit, kjo atëherë shpie në triumfin e vërtetë ndaj forcave të errëta djallëzore.
Prandaj, besimtarë të vërtetë dhe robër të Allahut mund të jenë vetëm ata, të cilëve emri dhe kujtimi i Zotit u shton besimin si dhe leximi i ajeteve të tij u rrëqeth zemrat e tyre. Ata e njohin Zotin në atë mënyrë që vetëm Atij i përkulen dhe askujt tjetër. Besimtarët e mirë, kur kujtojnë mëshirën Hyjnore, u gëzohen zemrat dhe u qetësohet shpirti, ndërsa kur kujtojnë frikën dhe dënimet Hyjnore, u rrëqethen zemrat.

4. Frika nga zjarri i Xhehenemit

“Edhe ata që thonë: “Zoti ynë, largoje prej nesh vuajtjen e xhehenemit, e s'ka dyshim se vuajtja në të është gjëja më e rëndë”. Ai, vërtet është vendqëndrim dhe vendbanim i keq.”
Besimtarët e devotshëm janë të lidhur vazhdimisht me Allahun nëpërmjet lutjeve dhe duave, duke i bërë sexhde Atij mëngjes e mbrëmje, dhe duke kaluar një pjesë të natës namaz e përgjërim. Këta i luten Allahut për mëshirë, udhëzim, falje dhe shpëtim nga zjarri Xhehenemit.
Këta janë ata njerëz, fytyra e të cilave shkreptin nur e dritë, këta janë ata që në lutjet e tyre turpërohen të kërkojnë prej Allahut Xhenetin dhe kënaqësitë e tij, duke e konsideruar veten jo të denjë për atë shpërblim aq të madh, por lutja e tyre më e madhe është: “Zoti ynë, largoje prej nesh vuajtjen e Xhehenemit, e s'ka dyshim se vuajtja në të është gjëja më e rëndë”.
Nga dijetarët dhe njerëzit e devotshëm para nesh kemi shumë thënie të urta, të cilat na nxisin të falemi ditën e natën, të lutemi dhe të bëjmë vepra të mira, sepse pas vdekjes, mbyllet dera e mundësive për të bërë diçka të tillë. Po t’ua mundësonte Allahu xh.sh. të vdekurve kthimin në këtë jetë edhe vetëm për disa çaste, ata do të qëndronin vetëm në sexhde, duke u penduar për ditët e kaluara në kufër dhe mosbindje, prandaj, i gjalli, sado mëkatar qoftë, sado i mosbindur qoftë, e ka rastin që i ka dhënë Allahu që të pendohet, të lutet dhe të falet.
Por, të kthehemi edhe një herë tek ajeti që po komentojmë. A thua përse lutja e parë që bëjnë robërit e Allahut, është që Fuqiploti t’ua largojë dënimin dhe vuajtjen e Xhehenemit?
Këta njerëz gjithmonë kanë në mendje ditën kur do të dalin para Allahut. Jetojnë në mes frikës dhe shpresës, drojës dhe lakmisë. Këta njerëz e dinë shumë mirë se nesër para tyre do të jetë llogaria e madhe, e pas saj janë dy rrugë: ose Xheneti ose Xhehenemi, për këtë arsye para tyre gjithmonë qëndron si e fiksuar pamja trishtuese e zjarrit të Xhehenemit. Për këtë arsye ata thonë dhe luten: “Zoti ynë, largoje prej nesh vuajtjen e Xhehenemit, e s'ka dyshim se vuajtja në të është gjëja më e rëndë”.
Këta robër të Allahut e dinë fort mirë se vdekja nuk do të thotë fundi, sepse, po të ishte kështu, që jeta jonë të përfundonte me vdekje dhe të mos kishte llogari, çështja do të ishte e lehtë, por përkundrazi e dinë mirë se vdekja është fillimi i një procesi të paparashikueshëm për ta. Ata e dinë se pas vdekjes do të ketë ringjallje, do të ketë llogari, do të ketë vuajtje, fletushka që nuk e dinë se në ç’anë do t’u vijnë, nga e djathta apo nga e majta, nga para apo prapa, nuk e dinë nëse i ka tradhtuar ndonjëherë mendja, syri apo dora e tyre për ndonjë mendim të keq. Nuk e dinë nëse Allahu do t’i shikojë me syrin e mëshirës apo të hidhërimit, prandaj luten me sy të përlotur gjatë namazit të tyre të natës që të mos e përjetojnë trishtimin e zjarrit të Xhehenemit. Ata e dinë se ç’vendbanim i keq e i shëmtuar është ai vend: Ai, vërtet është vendqëndrim dhe vendbanim i keq.
Sha’raviu, teksa komenton këtë ajet, thotë: Allahu xh.sh. na ka bërë me dije se Xhehenemi nuk është i përkohshëm, por i gjithmonshëm. Ai me fjalët për Xhehenemin në këtë ajet: “mustekarr”- ”vendqëndrim” dhe “mukam” ”vendbanim i keq” synon dy lloj njerëzish: Në grupin e parë ka për qëllim muslimanin (besimtarin) mëkatar, i cili nuk është penduar për të bëmat e tij të këqija në këtë botë, për të cilin Xhehenemi do të jetë një “vendqëndrim” i përkohshëm, kurse me grupin e dytë synon ata pabesimtarë, që nuk dëshiruan të përudhen në dritën e Islamit, për të cilët Xhehenemi do të jetë “vendbanim i keq” dhe i përjetshëm. Robërit e Allahut i kanë kuptuar shumë seriozisht fjalët e të Madhërishmit: “Dhe nuk ka asnjë prej jush që nuk do t’i afrohet atij (Xhehenemit). Ky (kontaktim i xhehennemit) është vendim i kryer i Zotit tënd. Pastaj, (pas kalimit pranë tij) do t’i shpëtojmë ata që ishin ruajtur (mëkateve), e zullumqarët do t’i lëmë aty të gjunjëzuar.” (Merjem, 71-72).
Transmetohet se një djalosh i ri e i devotshëm, me emrin Ibn Ebi Mejsere, kur binte në shtrat për të fjetur, gjithmonë qante me ngashërim dhe thoshte: “Ah sikur të mos më kishte lindur nëna fare. Ndërsa nëna e tij e qetësonte duke i thënë: pse thua kështu, or bir? A nuk e sheh se Allahu të ka dhënë mirësi të shumta kur të ka udhëzuar në fenë islame. Po, ia kthente i biri, por Allahu, moj nënë, na ka njoftuar se ne të gjithë do t’i ekspozohemi zjarrit e nuk na ka njoftuar se ne do t’i shmangemi atij.”
Nga ky dialog, sikur na shpërfaqen nëpër sytë tanë, pamjet e të rinjve në ditët e sotme, që nuk çajnë fare kokën se një ditë do të ballafaqohen me këtë realitet të hidhur-ekspozimin ndaj zjarrit të Xhehenemit. A thua sa prej të rinjve tanë mendojnë për këtë ditë? A thua sa prej atyre që i shohim tek zbrazin kupat dhe gotat e alkoolit, mendojnë për këtë? A thua sa prej atyre që lëshohen në aventurat e amoralitetit mendojnë për këtë? A thua sa prej atyre që nuk i respektojnë prindërit dhe e kalojnë këtë jetë në shfrenime, mendojnë për këtë?!
Ky është problemi që duhet t’ua bëjmë të qartë të rinjve tanë, popullit tonë, besimtarëve tanë. Por, shumë prej tyre vazhdojnë të jenë të shurdhër ndaj porosive hyjnore. Shumë prej tyre janë kufizuar vetëm në kënaqësitë kalimtare të kësaj bote, duke mos llogaritur se ç’pritet të vijë (vdekja, ringjallja, llogaria), ajo megjithatë është shumë e afërt dhe do të ndodhë.
“...Çështja e katastrofës (e kijametit) është (në shpejtësi) vetëm sa hedh një shikim, ose ajo është edhe më afër. Allahu është i gjithëfuqishëm për çdo send. (En-Nahl, 77).
Transmetojnë Buhariu nga Enesi r.a. se duaja më e shpeshtë e Pejgamberit a.s., e cila është përjetësuar edhe në Kuran, ishte: “...Zoti ynë, na jep të mira në këtë jetë, të mira edhe në botën tjetër, dhe na ruaj prej dënimit me zjarr”! (El-Bekare, 201)
Nga kjo dua shohim se më i dashuri i Allahut I është lutur Atij që ta mbronte nga ndëshkimi me zjarr, por a thua ku jemi ne, që fare nuk lutemi, apo këtë lutje e kemi vetëm në gjuhë dhe jo edhe në zemra.
Transmetohet nga Ibn Abbasi po ashtu se i Dërguari a.s., ashtu siç ua mësonte ashabëve suret e Kuranit, ua mësonte edhe këtë dua: “Thoni: O Allah, kërkoj prej Teje të më mbrosh nga ndëshkimi i Xhehenemit, nga ndëshkimi në varr, nga fitneja e Dexhallit, nga fitneja e jetës dhe e vdekjes”, të cilën lutje e thoshte pas çdo namazi farz, në uljen e fundit.
Po ashtu na është përcjellë që Davudi a.s. një ditë, kur dielli po përcëllonte tokën me nxehtësinë e tij, të ketë thënë: “O Zoti im, nuk po kam durim (mundësi) ta duroj nxehtësinë përcëlluese të diellit Tënd, po a thua si do të mund ta përballoj nxehtësinë e zjarrit Tënd?!”
Dhe vërtet, a mendon njeriu, kjo krijesë së cilës Allahu ia ka dhuruar dy gjëra të çmuara, mendjen dhe udhëzimin, se një ditë do të jetë lëndë djegëse e këtij zjarri, lëndë djegëse e të cilit përveç njerëzve, do të jenë edhe gurët?!
A nuk mendon secili besimtar mëkatar se si do të dalë i turpëruar para Allahut, në atë Ditë të madhe të Llogarisë, kur rreth tij do të ketë fytyra të shkëlqyera, që rrezojnë dritë e nur, fytyra të robërve të Allahut që jetën në këtë botë e kalojnë në modesti e thjeshtësi, që netët e tyre i kaluan zgjuar ne namaz duke qarë e duke u lutur për shpëtim.
Një ditë, koha jonë do të mbarojë dhe do ta lëmë këtë botë përgjithmonë. Se çfarë do të ndodhë pastaj, varet vetëm e vetëm nga ajo se në ç'mënyrë e kemi shfrytëzuar kohën dhe jetën që kishim në dispozicion, para se të vinte çasti i fundit, i panjohur po i sigurt.
Në jetën tonë pesimizmi dhe humbja e shpresës nuk kanë vend. Ato janë cilësi të shejtanit, i cili u largua nga mëshira e Allahut xh.sh., vetëm për shkak të kryeneçësisë dhe arrogancës së shprehur ndaj urdhrave të të Lartmadhërishmit.
S’ka dyshim se jeta janë në këtë botë është një sprovim i rëndë, sprovim që duhet të na kalitë e të na e forcojë edhe më tepër imanin e të mos na e dobësojë shpresën e të na e thyejë moralin. Mbi të gjitha, besimtari duhet të gjejë forcë e durim për të përballuar çdo vështirësi a pengesë në rrugën e gjatë të realizimit të shpresave dhe idealeve të veta.
Shpresa tek mëshira e Allahut, kurrë nuk bën të humbet. Meqenëse jemi ende në këtë jetë, ekziston mundësia e pendimit, ekziston mundësia e përmirësimit, sepse Allahu xh.sh. nga mëshira e Tij e pakufishme, na e ka lënë të hapur derën e mëshirës. Kurdo që të trokasësh në të gjallët tënd, atë derë do ta gjesh të hapur krah e krah, që të të pranojë. Allahu i Gjithëmëshirshëm këtë na e ka premtuar dhe garantuar, në Kuran:
“O ju që keni besuar, pendohuni tek Allahu me një pendim të sinqertë në mënyrë që Zoti juaj t’i largojë prej jush të këqijat, t’ju shpie në kopshtije (xhenete) nën të cilët rrjedhin lumenj, ditën kur Allahu nuk e turpëron Pejgamberin, e së bashku me të as ata që kanë besuar. Drita e tyre ndriçon para tyre dhe në të djathtë të tyre, e ata thonë: “Zoti ynë, vazhdona (plotësona) dritën tonë dhe falna neve. Vërtet, Ti je i plotfuqishëm për çdo send”. (Tahrim, 8).



- vijon -



Sabri Bajgora