Arbër Berisha

Mr. Agron Islami

Elbasani pas pushtimit turk u shndërrua në qendrën e islamit në Shqipëri. Elbasani modern që në origjinë të tij është një qytet islam.

Pas fitores së Pavarësisë, Shqipëria hyri në hullitë e zhvillimeve të reja sociale, politike e kulturore. Me gjithë prapambetjen e madhe të vendit, shenjat e progresit dukeshin në çdo sferë. Përparim pati edhe në kulturën islame shqiptare.

(Aspekte të filleve të filozofisë dhe kulturës perëndimore në kontekstin shoqëror, politik dhe kulturor të kohës[1])

Elementin shqiptar në Egjipt e hasim që nga shek. i XVI e mbrapa. Prania e këtij elementi është e natyrave të ndryshme duke filluar prej elementit të tipit qeveritar, tipit ushtarak (mercenar), tipit social-mërgimtar dhe tipit politik.

Siç dihet, fundi i shek. XIX dhe çereku i parë i shek. të XX ka qenë një periudhë e vështirë kohore për botën islame dhe në veçanti për Perandorinë Osmane. “I Sëmuri i Bosforit”, siç quhej nga Evropa, ishte dergjur në shtrat, po humbiste forcat dhe ishte në dekadencë dita-ditës.

Në Ballkan sot e kësaj dite ekzistojnë monumente të ndryshme orientale-islame.

Të dhënat në lidhje me objektet e kulteve janë marrë nga regjistrat protokollarë të vilajetit të Janinës.

Përveç ndikimit pozitiv si fe, Islami arriti një ndikim të pashoq në historinë njerëzore. Ai bashkoi qytetërimet dhe popujt e një territori të gjerë, që shtrihet nga kufijtë e Kinës dhe deri në Oqeanin Atlantik. Kjo zonë përfshinte vendet e atyre qytetërimeve të lashta, të cilat u bënë djepi i qytetërimeve të mëvonshme në Lindjen e Afërme, si për shembull qytetërimi helen.